อันตรายจากมูลนก

จากคำบอกเล่าของหลายคนเกี่ยวกับมูลนกพิราบหรือนกกระจอกที่มีเชื้อโรคนั้น มีส่วนใช่อยู่บ้าง แต่ไม่ค่อยมีใครได้พูดถึงเชื้อโรคนั้นๆอย่างเฉพาะเจาะจงลงไปว่าเป็นเชื้ออะไร หลายคนบอกว่าเชื้อไวรัสจากมูลนกพิราบมีมากและไม่ควรเลี้ยงหรืออยู่ใกล้นกพิราบ ข้อมูลเหล่านี้เป็นจริงบางประการ

แต่หารู้ไม่ว่า ไม่เพียงแต่เชื้อไวรัสยังมีเชื้ออื่นๆที่ควรระวังพอๆกัน ไม่เพียงแต่มูลนกพิราบเท่านั้นที่มีเชื้อ แต่ยังพบในมูลนกหลายๆชนิด เนื่องจากมูลนกจะมีครีอาตินิน (creatinine) เป็นส่วนประกอบ เชื้อราจึงใช้สารเหล่านี้เป็นแหล่งธาตุไนโตรเจน.เติบโตและขยายพันธุ์ 

เชื้อรา คริปโตคอคคัส นีโอเฟอร์มานส์ (Cryptococcus neofermanns) เป็นเชื้อราที่พบมากในมูลนกตระกูลนกพิราบและนกอื่นๆ มูลนกหลายชนิดเป็นแหล่งเพาะเชื้อราได้ดีในสภาวะชื้นและแสงแดดส่องไม่ถึง จากการสำรวจจะพบว่าเชื้อราชนิดนี้สามารถเติบโตได้ดีในแหล่งที่มีอุณหภูมิระหว่าง25-30องศา และหากอุณหภูมิสูงกว่านั้นหรือความชื้นน้อยกว่าก็จะตรวจพบเชื้อราได้น้อยลง สถานที่ๆตรวจพบเชื้อนี้มากก็จะเป็นสถานที่ๆมีกำบังแดดส่องไม่ถึง มีความชื้น มีมูลนกเป็นแหล่งอาหารของเชื้อรา ขอบหน้าต่าง ไม้กวาดที่ใช้กวาดพื้นก็เป็นแหล่งสะสมเชื้อราได้ดีเช่นกัน

อาการของผู้ที่ได้รับเชื้อ คนสามารถได้รับเชื้อคริปโตคอคคัส นี้ได้โดยการหายใจเอาสเปอร์หรือตัวเชื้อราเข้าไปในปอด โดยทั่วไปเชื้อราและสปอร์ของมันจะมีน้ำหนักเบาและถูกพัดพาให้กระจายในอากาศได้โดยง่าย บุคคลใดที่อยู่ใกล้โรงเรือนเลี้ยงนกหรือ อยู่ใกล้กรงนกที่ไม่ค่อยได้ทำความสะอาดก็อาจหายใจเอาเชื้อราหรือสปอร์ของเชื้อราเข้าไปและมีอาการติดเชื้อภายในระบบหายใจได้ เชื้อนี้จะเกิดที่ปอดก่อนเป็นอันดับแรกและลามไปสู่ส่วนต่างๆของร่างกายโดยผ่านทางกระแสเลือดที่ถูกฟอกไหลผ่านปอด การเกิดโรคนี้จะเกิดขึ้นอย่างช้าๆและเรื้อรัง คนที่ได้รับเชื้อนี้เข้าไปจะมีอาการปวดศีรษะเป็นพักๆ และอาการปวดจะเพิ่มขึ้นมีอาการหน้ามืด วิงเวียน มีอาการปวดขมับ เบ้าตา บางครั้งอาจถึงอาเจียน คนที่เป็นโรคนี้ที่ปอด จะมีอาการไอเอและมีเสมหะปนเลือด มีไข้ต่ำ น้ำหนักลดอาจมีอาการของหลอดลมอักเสบร่วมด้วย ในบางคนอาจจะไม่มีอาการอยู่เลย เชื้ออาจจะฟักตัวบนร่างกายคนเราเป็นเวลาหลายปี จนเมื่อร่างกายอ่อนแอจะแสดงอาการออกมา ในกรณีของคนที่เป็นโรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรือเอดส์ เชื้อนี้จะเจริญเติบโตได้ดีเพราะภูมิต้านทานต่ำ มีอาการรุนแรงกว่าคนปรกติและรักษาได้ยากกว่า การรักษาจะใช้ยาปฏิชีวนะเป็นเวลาระยะหนึ่ง และรักษาตามอาการอื่นๆ

การป้องกัน หมั่นทำความสะอาดกรงนกและถาดรองมูลนกบ่อยๆ จัดวางหรือแขวนกรงนกให้อยู่ในที่ๆแดดส่องถึง และไม่ชื้น เชื้อชนิดนี้จะถูกทำลายได้โดยง่ายโดยความร้อนแค่60องศาเซลเซียสเป็นเวลา5นาที ในบริเวณที่แดดจัดทั้งปีจะพบเชื้อเหล่านี้ได้น้อยมาก ในประเทศไทยโดยเฉลี่ยแล้วจะมีอุณหภูมิสูงและแดดจัดตลอดทั้งปี เชื้อนี้มีน้ำหนักเบาและถูกลมพัดพามาตกในส่วนต่างๆของบ้านได้โดยง่าย หมั่นทำความสะอาดบ้าน ตามพื้นคอนกรีต ขอบประตู หน้าต่าง มุ้งลวด หมั่นตากไม้กวาดที่ใช้กวาดพื้นและผ้าเช็ดเท้า ซ่อมและอุดหลังคาบ้านไม่ให้เกิดช่องที่นกกระจอกเข้าไปทำรังได้

อ่านรายละเอียดเพิ่มเติม : เชื้อรา Cryptococcus neofermannsในมูลนก โดย ผศ. มาลี นิสสัยสรกานต์ 
พัฒนาเว็บไซต์ : www.cdc.gov/healthypets/diseases/crptococcus.htm , www.emedicine.com/med/topic482.html